ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ – Άγιοι και Δαίμονες εις ταν Πόλιν

Το 2011 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ το νέο μυθιστορήμα του Γιάννη Καλπούζου ΑΓΙΟΙ ΚΑΙ ΔΑΙΜΟΝΕΣ ΕΙΣ ΤΑΝ ΠΟΛΙΝ.

Μετά το ΙΜΑΡΕΤ, την μεγάλη επιτυχία που σημείωσε το προηγούμενο βιβλίο του, ο συγγραφέας επανέρχεται με άλλη μια μυθοπλασία, βασιζόμενη σε ιστορικά αρχεία στα χρόνια πριν από την επανάσταση του 1821 εις την Πόλιν. Στο πολιτισμικό σκηνικό της Κωνσταντινούπολης και όχι μόνον πλέκει τον ιστό της αφηγηματικής με πρωταγωνιστή τον Τζανή τον ήρωα του έργου του.

Ένας απόηχος, μια αχνάδα στη φωνή, λέξεις και λόγια που ξέφευγαν από ένα παρόν κι έτρεχαν να συνομιλήσουν μ’ ένα παρελθόν, σε μια ανάμνηση που κάποια μακρινή μνήμη την εγκλώβισε σε μονοπάτια ξαναπερπατημένα.
Σαν απ’ του χρόνου άφθαρτη, σαν ξεχασμένη, μα όχι και λησμονημένη, τούτη η λαλιά ξεχύθηκε από κάποιο μπαούλο κι άρχισε να συνδιαλέγεται με το τώρα. Να αφηγείται, να αναπολεί, να ιστορεί ένα παρελθόν «εις ταν πόλιν», όπως λέει ο δημιουργός.
Κι είναι το ταλέντο συνδυασμένο με την γνώση του συγγραφέα μετά από πολύπονη έρευνα, για να αποδοθεί σωστά η εποχή.
Φωνές που οι αντηχήσεις τους περπατούν πάνω στο χαρτί, με μόνη ένια να διασωθούν όλα εκείνα που συγκλόνισαν τη ζωή των μαρτύρων μιας μαρτυρικής εποχής.

Τίποτε και ποτέ δεν ήταν εύκολο για τους Έλληνες. Συσχετισμοί που φθάνουν ως τις μέρες μας με διαφορετικούς τρόπους, αλλά πάντα να εκφράζεται ο αγώνας και η οδύνη ενός λαού για επιβίωση και συνέχεια του έθνους. Άλλωστε το έθνος δεν είναι μια αφηρημένη έννοια. Είναι το σύνολο των ανθρώπων που ενώνονται μεταξύ τους με δεσμούς αιώνιους, έχοντας κοινή αφετηρία το παρελθόν και την επίγνωσή του.
Καμένες, αιμοσταγμένες ζωές ενάντια στην όποια εξουσία. Πόσο λίγο διαφέρουν από τις ζωές άλλων στο διάβα της ιστορίας από καταβολής κόσμου. Τα πρόσωπα και τα ονόματα μόνον αλλάζουν.
Η αμάθεια των αδυνάτων ενάντια στην γνώση των ισχυρών, που διαιρούν με «έξυπνο τρόπο», το άθροισμα των εξουσιαζόμενων.
Δεν έχουν σημασία οι γειτονιές που πλέκουν φιλίες, αγάπες, έρωτες, δένοντας τους ανθρώπους ειρηνικά. Όχι, αυτά δεν αφορούν τους εξουσιαστές που επιδιώκουν διαχωρισμούς σε στρατόπεδα μίσους.

Ο Γιάννης Καλπούζος καταγράφει όλα εκείνα που ο Τζανής, θα βιώσει στην καθημερινότητά του. Κι είναι τ’ αποστάγματα της ζωής του όμοια με τ’ αποστάγματα των αρωμάτων, που παρασκευάζει στο αρωματοποιείο του. Όλοι γνωρίζουμε με πόση σύνεση κι ακρίβεια δημιουργείται ένα άρωμα. Άρωμα ζωής, με συγκομιδές γεγονότων και περιστατικών, αναμειγνύουν την πραγματικότητα με την ηθογραφία μιας συγκεκριμένης εποχής.
Περίτεχνο ψηφιδωτό με τις ψηφίδες ν’ ακουμπούν ζωές ελλήνων-τούρκων, χριστιανών- μουσουλμάνων, κρυπτοχριστιανών-γενίτσαρων, δερβίσηδων και ευνούχων. Ιδιαίτερο ψηφιδωτό οι ζωές των γυναικών της Πόλης στην «σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού», όπως επισημαίνει στο οπισθόφυλλο ο δημιουργός. Ελληνίδες, μουσουλμάνες, χανούμισσες, διεκδικούν το δικαίωμα στο όνειρο.
Προδοσίες και μίση, συνομωσίες και οραματισμοί. έρωτες και φιλίες, πλούτη και φτώχια όλα βιώνονται, στις αμετάθετες ζωές των ηρώων.

Ο συγγραφέας αναβιώνει την καθημερινή ζωή, στο επικό μυθιστόρημα «Άγιοι και δαίμονες Εις ταν Πόλιν». Αναπαριστά αισθητικά την εποχή, με πολλές πληροφορίες, έχοντας κατακτήσει την μαγική μέθοδο της αναπαράστασης. Αγκαλιάζει ευλαβικά το θέμα του, με την ικανότητα του στοχαστή, που διαρκώς δοκιμάζει και δοκιμάζεται με το προσωπικό ύφος του. Επιθυμεί να δαμάσει και να δαμασθεί από την ντοπιολαλιά εκείνου του καιρού, η προσέγγιση των γεγονότων. Γιατί πέρα από την εξιστόρηση, ο δημιουργός αγωνιά κάθε φορά, για το αποτέλεσμα της δημιουργίας του και κατά πόσο αυτή αφορά το αναγνωστικό κοινό.
Η ενατένιση και η ενασχόλησή του με γραφές λιγότερο εύπεπτες τον ωθούν σε μεγαλύτερους συγγραφικούς άθλους. Είναι η ηθική μνήμη για εκείνα που οι ιστορικοί παρέλειψαν να εξιστορήσουν. Η συγγραφική πορεία του αποδεικνύει πώς είναι θερμός μελετητής και μέγας νοσταλγός της περιόδου λίγο πριν του 1800 και μετά. Ένας ναυαγός της ιστορίας του τόπου του, με απρόβλεπτους αντικατοπτρισμούς των γεγονότων που περιγράφει. Έτσι γίνεται συναρπαστική η γραφή και ο τρόπος παρουσίασης, μένοντας πιστός στο είδος που κάθε φορά υπηρετεί.

Χαϊδεύουν οι λέξεις αισθήσεις και το φως φιλά δάκρυα που κυλούν σαν παρελαύνουν οι «Άγιοι και δαίμονες» στους λαβύρινθους της ζωής. Παρασύρονται, εγκλωβίζονται, ελευθερώνονται βασανιστικά, πλέκοντας τον προσωπικό τους μύθο στις τυπωμένες σελίδες. Οι όποιες νίκες ή ήττες δικαιώνουν τους αγωνιστές, με το δίκαιο του αγώνα τους. Η μεγαλοπρέπεια του αμετάκλητου στις μετακλητές κυριαρχίες του άδικου, για να μπορούν να γλυκαίνουν και να μερεύουν κάποια στιγμή οι ψυχές των ηρώων του «Άγιοι και δαίμονες Εις ταν Πόλιν».