Ο Ιωάννης Συκουτρής και η προσφορά του στην ελληνική φιλολογία από την Σοφία Στρέζου

Όσο τα χρόνια περνούν, τόσο τα μυθικά πρόσωπα που το έργο τους σφράγισε και συνεχίζει να σφραγίζει την πνευματική ζωή του τόπου, εξακολουθούν να ασκούν μια γοητεία και μια έλξη περίεργη. Υπάρχει η ανάγκη να ταξιδέψεις σ' αυτές τις μορφές που καθόρισαν ορόσημα πορείας, σημαδεύοντας και μ' αυτήν ακόμα τη ζωή τους, στόχους για μεγαλύτερες κατακτήσεις. Ο ίδιος κατασκεύασε έτσι την κάθε στιγμή του, κατοχυρώνοντας με τον τρόπο αυτό την ατομική του αξιοπρέπεια.


Γεννημένος το Δεκέμβριο του 1901 στη Σμύρνη από φτωχούς γονείς και πριν ακόμα φοιτήσει στο συνοικιακό σχολείο του Αγίου Κωνσταντίνου, θα συλλαβίσει τα πρώτα του γράμματα, σε ηλικία τριών ετών. Για κείνον η Ευαγγελική σχολή είναι το όραμα. Το 1909 μετά από θερμές ικεσίες και αγώνες θα γραφτεί στην Γ΄ Δημοτικού. Κατορθώνει να βγάλει το γυμνάσιο, αφού φοίτησε δωρεάν με την υποστήριξη του Μητροπολίτη Χρισόστομου και των άλλων συμβούλων. Στην πλούσια βιβλιοθήκη της σχολής θα βρει τον Πλάτωνα , τον Θουκυδίδη και άλλους συγγραφείς. Ήδη από την Γ΄ γυμνασίου ερμηνεύει Έλληνες και Λατίνους κλασσικούς. Όταν το 1918 πήρε με άριστα το απολυτήριο, αναγκάσθηκε λόγω του αποκλεισμού να δεχθεί τη θέση του Διδασκάλου στην κωμόπολη Μουραντιέ. Εκεί δημιούργησε σύλλογο με νέους ορκισμένους να ομιλούν μόνο την ελληνική γλώσσα.


Τον Σεπτέμβριο του 1919 θα ρθει στην Αθήνα και θα γραφτεί στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου, για να αποφοιτήσει το 1922 με άριστα, πραγματοποιώντας το μεγαλύτερο όνειρό του, να σπουδάσει Φιλολογία. Όταν την ίδια χρονιά θα γίνει η καταστροφή της Σμύρνης "η Συμφορά", όπως έλεγε, θα φύγει για την Κύπρο, διορισμένος ως καθηγητής στο Ιεροδιδασκαλείο της Λάρνακας. Εκεί θα ιδρύσει τα "Κυπριακά Χρονικά" και θα δημοσιεύσει τις μελέτες και τις διαλέξεις που κατά καιρούς έδωσε.
Τον Ιούλιο του 1924 επιστρέφει στην Αθήνα και διορίζεται βοηθός του Φιλοσοφικού Σπουδαστηρίου. ΄Ενα μήνα αργότερα παντρεύεται κι αναχωρεί με υποτροφία για τη Γερμανία. Γράφεται στο Πανεπιστήμιο της Λιψίας και γρήγορα γίνεται γνωστός στους φιλολογικούς ευρωπαϊκούς κύκλους από τα δημοσιεύματά του στα εγκυρότερα γερμανικά περιοδικά.


Το 1930 ανακηρύσσεται παμψηφεί Υφηγητής στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Το όνειρό του τείνει πλέον να ολοκληρωθεί, να διδάξει δηλαδή στους νέους της χώρας του. Ίσως τελικά να είναι ο πιο ικανός αν και για τους περισσότερους θεωρείται ο ικανότερος των φιλολόγων της νεώτερης Ελλάδας. Γι' αυτόν η φιλολογία δεν ήταν επάγγελμα, δεν ήταν μια ψυχρή συντακτική και γραμματική αντιμετώπιση των κειμένων. Υπήρξε "ΑΙΡΕΣΙΣ ΒΙΟΥ", όπως την αποκαλεί η Χαρά Συκουτρή.


Είναι πιθανόν από την Αιολική καταγωγή του να κληρονόμησε τούτο τον οίστρο, τούτο το πάθος για το κλασσικό πνεύμα, που το καλλιέργησε με σπουδές ,όχι μόνον στο πανεπιστήμιο της Αθήνας και της Λιψίας, αλλά ακόμα στο Βερολίνο και αργότερα στη Γαλλία , όπου μελέτησε ελληνικά χειρόγραφα. Υπήρξε φιλόλογος με την έννοια "φίλος του λόγου" χωρίς να μένει στις λέξεις, αλλά στα νοήματα που αναδύονται απ' αυτές, κρατώντας όμως για τον εαυτό του "το φιλοσοφείν". Ακολούθησε ένα δρόμο μοναδικό και απάτητο ως τότε. Για κείνον "το ορθώς πράττειν" υπήρξε η αρετή και η ανδρεία του βίου του. Πλησίασε τα κείμενα , τα πολιόρκησε προσπαθώντας να ζήσει το στοχασμό τος. Μελέτησε τη σκέψη και ζούσε μέσα από αυτά όλη την προβληματικότητα των αρχαίων.


Ο Ιωάννης Συκουτρής δεν έγινε. "Εγεννήθη φιλόλογος", θα πει ο Σωκ. Κουγέας (καθηγητής Πανεπιστημίου- Ακαδημαικός). ΄Οτι δεν κατάφεραν οι άλλοι, ο ίδιος το κατάφερε με την αγάπη και τον έρωτα για τα κλασσικά κείμενα. Το 1928 στο Βερολίνο σπουδαστής ακόμα "Η περί του Επιταφίου του Δημοσθένους" εργασία του δημιουργεί κατάπληξη στους διεθνείς φιλολογικούς κύκλους. "Τον Επιτάφιον εις τους εν Χαιρωνεία πεσόντας" τον οποίο όλοι οι φιλόλογοι θεωρούσαν νόθο, ο Συκουτρής τον αποδεικνύει ως γνήσιο λόγο του Δημοσθένους. Το δύσκολο αυτό έργο της ανατροπής που για αιώνες ίσχυε, το απέδειξε μέσα σε λίγες σελίδες με αδρά όμως επιχειρήματα και με μια αριστοτεχνική ανάλυση όλων των φραστικών και ιστορικών στοιχείων.
Η μετάφραση του "Πλατωνικού Συμποσίου" και η εισαγωγή εις το "Περί Ποιητικής του Αριστοτέλους", δεν είναι μια στεγνή γραμματική και στεγνή ερμηνεία, αλλά λεπτομερής εξέταση των ιστορικών, φιλοσοφικών και αισθητικών αξιών, που διαφωτίζουν το περιεχόμενο του ιδιωτικού και επιστημονικού βίου των αρχαίων, συγκρινόμενα με τα ανάλογα προβλήματα της σύγχρονης πνευματικής ζωής.
Το έργο του εκτείνεται σ' όλες τις ιστορικές περιόδους του ελληνισμού. Ολόκληρη η ελληνική γραμματειακή παράδοση δεν ήταν κάποια ξεχωριστά κομμάτια, αλλά αποτελούσαν ζωντανά διδάγματα που εξακολουθούν να επιδρούν στο παρόν και στο μέλλον. Κατά την άποψή του ο Αρχαίος Λόγος δεν είναι ένα μουσειακό συγκρότημα τύπων και λέξεων, αλλά Λόγος που πρέπει να σωθεί από την αρχαιολογική απομόνωση που διατηρούσαν ως τότε οι καινοφανείς καθηγητές και οι οποίοι κυριολεκτικά υπέφεραν από στείρα προγονοπληξία.


ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΕ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΟΣΟ ΜΕΓΑΛΟ ΣΕ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΙΝΑΙ


Αν και το έργο του δεν είναι συγκεντρωμένο με όλες τις δημοσιεύσεις που έχει κάνει, εν τούτοις δεν είναι μικρό,δεδομένου πως είναι μια παραγωγή που συντελέστηκε ως τα 36 του χρόνια. Υπήρξε πρωτοποριακός επειδή ακριβώς ξέφυγε από τη στενή γραμματική ερμηνεία και εισήγαγε την αισθητική που ως τότε δεν είχε γίνει. Μέσα στα αρχαία κείμενα έβαλε όλη την ψυχή του, όλη τη συγκίνηση που αποτελούσαν την σύγκληση των εν δυνάμει ικανοτήτων του. Αφού ανέσυρε ότι χειρόγραφα μπόρεσε στη σύντομη πορεία του να συλλέξει, τα αξιολόγησε, τα ερμήνευσε, τα ενοποίησε, για να τα διδάξει μετά προβάλλοντας το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα στις σημερινές του διαστάσεις. Εφάρμοσε ότι ανταποκρινόταν βέβαια μεταβολισμένο όμως και μετουσιωμένο στις απαιτήσεις της εποχής του.


Μέχρι τότε υπήρχε ο σχολαστικισμός των δασκάλων. Τα χωρία έβλεπαν κι όχι τα καλλιτεχνήματα. Δεν μπορούσαν να διακρίνουν την ουσία, καθώς την λεπτομέρεια έβλεπαν και μ' αυτήν ασχολούνταν. Οι λέξεις αντί για τα νοήματα ήταν γι' αυτούς η διδακτέα ύλη. Το αποτέλεσμα να μην έχουμε παιδεία αλλά προγράμματα μόνον και θεμέλια και συντρίμμια. Τούτα τα συντρίμμια προσπάθησε να τα αποσύρει εισάγοντας μέσα από τους λόγους του τη δημιουργία μιας πνευματικής ζωής, την οποία και δίδαξε στους φοιτητές του. Χρέος του θεωρούσε τη διδαχή της αληθινής ανθρωπιστικής παιδείας σ' αυτά τα παιδιά που τώρα αρχίζουν, πολιορκημένα από ιδέες και ρεύματα.


Πρόσφερε μεταφράσεις φιλολογικές κι όχι λογοτεχνικές, όπως έλεγε. Η ερμηνεία δεν ανταποκρινόταν στο νοησιακό περιεχόμενο μόνον αλλά προσπάθησε να δώσει όλες τις συναισθηματικές διακυμάνσεις και τον τόνο του πρωτότυπου , την δύναμη κι ακόμα την ιδιορρυθμία όλων των φράσεων. Ασκούσε τη γλώσσα κι έφτιαχνε καινούργιες λέξεις που να τον ικανοποιούν και ταυτόχρονα να υπακούουν στους νόμους της γραμματικής και του συντακτικού. Ο ίδιος υπάκουε στη μουσική προ πάντων των ήχων. Ο Λόγος του Υψηλός , πεζός, αντικριστός με την ποίηση. Σάρκωσε σε λέξεις τα αισθήματα και τα έδωσε. Προχωρούσε ψάχνοντας , ψηλαφώντας και ερευνώντας σε βάθος, μ' όλη εκείνη τη δίψα για τη νέα σύνθεση, τη νέα γραφή, το νέο όραμα.
Αν και καθ' υπόδειξη της Ακαδημίας Αθηνών ως προς τη γλώσσα και το ύφος που θα χρησιμοποιούσε στη μετάφραση του Πλατωνικού Συμποσίου, εκείνος κατάφερε να παρουσιάσει το γλωσσικό πρόβλημα ισορροπώντας στα δύο αντιμαχόμενα ρεύματα των ημερών του. Όμως πάνω απ' όλα προσπάθησε στις μεταφράσεις του να διαπιστώσει τις αναλογίες και τις διαφορές που υπήρχαν τότε συγκρινόμενα με τα σημερινά δεδομένα. Προσπαθούσε ν' αντλήσει συμπεράσματα και μέσα σ' αυτά να στήσει ορόσημα πορείας για τις επερχόμενες γενιές, για τις γενιές εκείνες που μπορούν να σημαδεύουν στόχους και με σιγουριά πλέον να τους κατακτούν.


ΓΙΑΤΙ ΠΟΛΕΜΗΘΗΚΕ ΚΑΙ ΟΔΗΓΗΘΗΚΕ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΟΥ


Όταν το 1922 διορίσθηκε υφηγητής της φιλοσοφικής σχολής αγκάλιασε ένα νέο τρόπο διδαχής αντίθετο με κείνον των πανεπιστημιακών που κρατούσαν μια αυτοκρατορική στάση απέναντι στους φοιτητές. Τους πλησίασε και προσπάθησε να έχει προσωπική επαφή μαζί τους. Φιλοδοξούσε να σχηματίσει ένα σύνδεσμο με τους μαθητές του. Οι διαλέξεις του προκαλούσαν θαυμασμό στους νέους. Το ακροατήριο διαρκώς μεγάλωνε. Η ερμηνεία των αρχαίων κειμένων έμοιαζε με αποκάλυψη. Η ανάλυση των χαρακτήρων των ηρώων το ζωντάνεμα κάθε πτυχής της ζωής εκείνης της περιόδου αλλά ακόμα και οι γλωσσικές αντιλήψεις ξάφνιαζαν με την πρωτοτυπία τους σπουδαστές.


Τους είχε κατακτήσει. Κατόρθωσε να γίνει ο νέος των νέων. Άρχισαν τότε να δουλεύουν μαζί και μαζί έσκυψαν με ευλάβεια πάντα πάνω από τα κείμενα . Η πάλη ήρθε νωρίτερα καθώς είχε να κάνει όχι μόνον με την αντιπάθεια που υπάρχει στις ψυχές των νέων για τα κλασσικά κείμενα και την ως τότε γραμματική και ετυμολογική ερμηνεία που εδιδάσκετο αλλά και με τους νεοφώτιστους και ρηχούς εραστές κάθε συρμού που δεν έβλεπαν θετικά την συνεργασία φοιτητών και Συκουτρή. Συσπειρώθηκαν τότε σε οπαδούς της δημοτικής και της καθαρεύουσας κι επάνω στο γλωσσικό πρόβλημα άρχισαν να οικοδομούνται κι άλλες διαφορές ψυχολογικές και πνευματικές. Διάφορα πυρά διασταυρώθηκαν εναντίον του. Ο ίδιος ατάραχος συνέχισε υπομένοντας τη μοίρα του αποφασισμένος ν' αντέξει με κάθε θυσία ως το τέλος έχοντας για μοναδική του όαση την αγάπη της νεολαίας και την συμπαράσταση της γυναίκας του. Ακόμα και οι εφημερίδες είχαν κηρύξει εναντίον του πόλεμο με δριμύτατες επιθέσεις.


Δεν ήταν ούτε δημοτικιστής ούτε καθαρευουσιάνος. ΄Ηταν υπέρ της διγλωσσίας και υπέρ της αριστοκρατίας του πνεύματος. Δεν ακολούθησε κανένα από τα δύο ρεύματα αν και γνώριζε πως απ' όποια πλευρά κι αν ήταν σίγουρα θα είχε ανέβει σε υψηλότερες ακαδημαϊκές βαθμίδες. Προτίμησε να παραμείνει μόνος. Δεν συμβιβάστηκε. Στάθηκε ανάμεσα αμετάπειστος αμέτοχος στην αναμέτρηση των δύο παρατάξεων. Ακλόνητος όχι στο τι πιστεύεις αλλά το πως το πιστεύεις και πως κατέληξες να το πιστεύεις. Και τότε μη έχοντας άλλο όπλο να τον πολεμήσουν τον κατηγόρησαν ως διαφθορέα των ηθικών και πνευματικών αξιών του έθνους. Πως καινά δαιμόνια εισάγει και τους νέους διαφθείρει. Κι όλα αυτά δυόμισι χρόνια αργότερα από τη δημοσίευση του Συμποσίου ανακάλυπταν πως είχε ένα πρόλογο αθεϊστικό και διεφθαρμένο. Μεγάλη η πίκρα που δοκίμασε κι ακόμα πιο μεγάλος ο πόνος της παρεξήγησης και της παραμόρφωσης του έργου του από κείνους που είχαν υποχρέωση να τον υποστηρίξουν.
Απογοητεύτηκε. Τα πράγματα δεν ήρθαν όπως τα ήθελε. Ο πόλεμος των ψιθύρων άναψε το ήδη βαρύ κλίμα. Οι σύγχρονοί του συγκρούονται ανοιχτά μαζί του, χωρίς ο ίδιος να επιτίθεται. Η ανείρευτη ζωή του ήταν η αιτία της τραγικής πάλης του. Η Γερμανική κυριαρχία ο σοσιαλισμός που μετά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο έπερνε λάθος θέση τον τρόμαξε. Ο Χίτλερ παρερμήνευσε τα κηρύγματα του Νίτσε κι έκανε κόμμα εθνικοσοσιαλιστικό - φασιστικό. Είχε ζήσει στη Γερμανία κι είχε τότε ελπίσει. Συγκλονίστηκε στο αντίκρυσμα μιας πραγματικότητας που προμηνούσε την καταστροφή. Δεν μπορούσε ν' αντέξει το ζοφερό μέλλον του κόσμου που διαγραφόταν μπροστά στα μάτια του. Προδοσία στον εαυτό του θα ήταν αν δεχόταν ψύχραιμα μια τέτοια κατάσταση.


Αν και παραμένει πιστός στις ιδέες του όλα αυτά επιδρούν αθροιστικά μέσα του, θυμάται και τις παλιές συμφορές που συσορεύονται μέσα του και γίνονται νωπές. Ζεί τον μεγάλο πόνο και ταυτόχρονα την μεγάλη ελπίδα. Ζεί την συντριβή αλλά ζει μαζί και την ηθική αναγκαιότητα του πόνου και του χαμού του. ΄Αλλωστε όλη του η ζωή υπήρξε μια θητεία στη θλίψη. Γίνεται ο ηρωικός άνθρωπος. Αισθάνεται πως είναι ο διαλεγμένος από τη μοίρα ως αγωνιστής αλλά και ως μάρτυρας , αφού γι' αυτόν οι ιδέες του θα γονιμοποιηθούν και θα καρποφορήσουν αργότερα στις ψυχές όλων. Αυτών που δίδαξε και αυτών που θα διδαχθούν από τον θάνατό του. Διαλέγει τον τρόπο και τον χρόνο που θα πεθάνει. Κάνει την τελευταία του μελέτη, ΜΕΛΕΤΗ ΘΑΝΑΤΟΥ. Τον επιλέγει εκεί στην έρημο Ακροκόρινθο που τον ανέβασε η αγάπη του αρχαίου μνημείου. Από τον αλάθητο λόγο της σιωπής του ελληνικού τοπείου διδάσκεται την μεγάλη αρετή της ΠΑΡΑΙΤΗΣΕΩΣ. Η "ΠΛΑΤΩΝΙΚΗ ΜΕΘΕΞΗ" ήρθε. Η λογικά απροσδιόριστη μετοχή ενός πράγματος στην ιδέα, ενός αισθητού σε κάτι νοητό. Κάτω από τον ουρανό και μπροστά στους θεούς πήρε την μεγάλη ΑΠΟΦΑΣΗ.


Η ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΩΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΗ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ


Σε μια εποχή με αλληλοσυγκρουόμενα ρεύματα και κινήματα σ΄ όλα τα επίπεδα της πολιτικής, κοινωνικής και πνευματικής ζωής που επέβαλαν προβληματισμούς και επιλογές, ο Συκουτρής κατάφερε να σταθεί και να νικήσει. Με κείνο το πάθος , με κείνο τον έρωτα προσέγγισε το ωραιότερο ποίημα του Πλάτωνα - Το Συμπόσιο- και μας το παρέδωσε. Ειδικότερα στην εισαγωγή με τα πρωτότυπα και βαθυστόχαστα σχόλια πλησίασε περισσότερο τον Πλάτωνα απ' όσο οι φιλόσοφοι τον είχαν πλησιάσει αν και ο ίδιος φιλόλογος ήταν, θίγοντας έτσι την σεμνότυφη υποκρισία των κρατούντων.

Εσωτερική κυρίως ανάγκη ήταν αυτή που τον ωθούσε να μεταφράσει όχι απλά λέξη προς λέξη το κείμενο αλλά να συλλάβει και να αποδώσει τα νοήματα και με το πνεύμα και με το αίσθημα του ανθρώπου που υπηρετεί τις υψηλές ιδέες.


Ανακάλυψε έναν προσωπικό νόμο ύφους. Ωραίο, κομψό, καλαίσθητο, ζωντανό και ρυθμικό. Ευτύχησε να δείξει την βαθειά σκέψη κι όλη εκείνη την ηθική σοβαρότητα που κρύβεται κάτω από τα ελαφρά και χαριτωμένα σύμβολα του μύθου. Οι δυό μεγάλες μορφές δεν υπήρξαν κοινοί ερευνητές της αλήθειας αλλά νομοθέτες. Βίωσαν και διέθεσαν όλο τους τον εαυτό στις υψηλές υπηρεσίες της ζωής και της επιστημονικής έρευνας.

Υπήρχε από μέρους του εποπτεία όλης της γραμματειακής παράδοσης. Για τούτο κατανόησε και προσπάθησε στη συνέχεια να εξηγήσει γιατί τα βαθύτερα διδάγματά του ο Πλάτων τα έντυσε με την μορφή του μύθου. Πως όλη η συγγραφική του δράση σ' έναν μύθο στρέφεται, αυτόν του Σωκράτη. Πως υπάρχει δηλαδή η δίψα του ανθρώπου να εκφρασθεί με την υπέρβαση και να απελευθερωθεί από τους φυσικούς νόμους. Κι αυτό επειδή ακριβώς ο δάσκαλός του δίδαξε ότι *το φιλοσοφείν* είναι ανώτερο και γονιμότερο από κάθε συγκεκριμένο φιλοσόφημα. Προσπάθησε ν΄αναπαραστήσει την εποχή αλλά και τις προσωπικές και πραγματικές συνθήκες που γράφτηκαν τα έργα , αν και διαρκής υπήρξε ο αγώνας του να κάνει συγκρίσεις με τα σύγχρονα γεγονότα και προβλήματα χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν παρέμεινε πιστός στην μεγάλη αρετή της φιλολογικής επιστήμης στην ακρίβεια δηλαδή του λόγου.


Μέσα από το Συμπόσιο και την εισαγωγή εις το Περί Ποιητικής του Αριστοτέλη απέδειξε δημιουργώντας πρώτα την ανάλογη ποιητική ατμόσφαιρα πως το να επιζεί κανείς με την ποίηση είναι μια απόδειξη πως δεν έχει χάσει την δύναμη να μυθοποιεί ή να γεύεται τον μύθο.
Μέσα σ' αυτά τα δύο μεγάλα έργα αποκάλυψε τον κόσμο του πνεύματος και μας τον παρέδωσε. Η γνώση και η κατανόηση του παρελθόντος είναι απαραίτητη προϋπόθεση της κατανόησης του παρόντος και της συνειδητής ενέργειας για το μέλλον. Υποστήριξε πως μόνον η μελέτη των ελληνικών γραμμάτων είναι ικανή να δημιουργήσει εθνική συνείδηση. Ζήτησε την πολιτιστική αναγέννηση μέσα από την δημιουργική επεξεργασία του πνεύματος που υπάρχει στους Πλατωνικούς Διαλόγους και στο δύσκολο έργο της Περί Ποιητικής. Δίδαξε ακόμα που θα βρει τον τρόπο κανείς για να πάρει τις μεγάλες αποφάσεις που ρυθμίζουν την τιμή και την καθαρότητα της ψυχής του.


ΣΗΜΑΝΤΙΚΕΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ


Πρώτος κριτικός ενός έργου είναι ο ερμηνευτής του. Η φιλολογική ερμηνεία δείχνει την σχέση που υπάρχει ανάμεσα στο σύγγραμα και στην εποχή που αυτό γράφτηκε. Προχωρεί και φθάνει ως την ανάλυση. Εκεί μπορεί να διακρίνει την επίδραση των πνευματικών ρευμάτων στην ελληνική διανόηση. Οι ψυχικές περιπλανήσεις και περιπέτειες καθώς κι ο βαθμιαίος πλουτισμός της σοφίας μπορούν να φανούν καθαρά στο σύνολο του έργου ενός συγγραφέα. Μέσα από τον Παύλο βαδίζει και αναχωρεί προς την Ευρωπαϊκή Φιλισοφία και Λογοτεχνία τόσο την παλιά όσο και την πιο πρόσφατη. Προσπαθεί να τις εννοποιήσει και να τις συνθέσει. Διδάσκει τον Δωδεκάλογο του Γύφτου αλλά και το Δημοτικό Τραγούδι. Βρίσκει τη νομοτέλεια που διέπει όλη την λογοτεχνία, τα δεσμά και τις ρίζες.Παίρνει από το παλιό ότι του είναι αναγκαίο για το τώρα και μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο μέλλον.


Από τη μια το παρελθόν του ελληνισμού που το φωτίζει με την μακρινή αλλά άσβεστη ακτινοβολία του ο αρχαίος κόσμος κι από την άλλη ισότιμη εθνική αξία η κληρονομιά του Βυζαντίου. Διαπιστώνει πως οι δύο κόσμοι ζουν όχι μόνον στις ιστορικές σελίδες αλλά στις ψυχές όλων των ελλήνων. Αντιμάχονται οι δύο μεγάλες παραδόσεις καθώς είναι ασυμβίβαστες μεταξύ τους παρ' όλ' αυτά αντιμετοπ'ιζονται σαν σύνθεση μεστή και γόνιμη. Γίνεται τότε ο μεσάζων μεταξύ των πνευματικών μνημείων και της σύγχρονης πνευματικής ζωής. Σκοπός του να κατανοήσει τα νοήματα του συγγραφέα όπως ακριβώς ο ίδιος ο συγγραφέας θα ήθελε να τα κατανοήσουν και να τα διατυπώσει έτσι ώστε άν σήμερα ζούσε και μιλούσε την γλώσσα μ' αυτόν τον τρόπο θα τα έγραφε. Κλασσικός φιλόλογος όπως είναι επιλέγει τις κατάλληλες λέξεις ή ακόμα δημιουργεί καινούργιες προσπαθώντας να δώσει τις ακριβείς αποχρώσεις των νοημάτων. Γίνεται αντικειμενικός και ψύχραιμος ερευνητής ζητώντας να ζωντανεύσει το έργο αλλά και αυτόν που το έγραψε με το συναίσθημα κυρίως αλλά και με την δημιουργική του φαντασία. Κι αφού αναπλάσει και βιώσει την πνευματική ζωή τότε μόνον μπορεί να δώσει εκ νέου ζωή στα άψυχα και νεκρά χειρόγραφα αφού πλέον μπορεί να βρει τα νοήματα και να τα ερμηνεύσει. Ενδιαφέρεται να μάθει πως αντικατοπρίζονται τα ιστορικά γεγονότα στον συναισθηματικό κόσμο όχι μόνον του συγγραφέα αλλά και των ανθρώπων της εποχής του.


Όλα αυτά ο Συκουτρής κατάφερε στη σύντομη αλλά δημιουργική πορεία του να τα παρουσιάσει και να διδάξει πως η ελληνική ιστορική περίοδος από την αρχαιότητα έως και σήμερα είναι συνέχεια ενός έθνους που μπορεί ακόμα να ελπίζει.


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΣΥΜΠΟΣΙΟ εκδ. ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ
2) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΠΕΡΙ ΠΟΙΗΤΙΚΗΣ εκδ. ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ3) ΜΕΛΕΤΑΙ ΚΑΙ ΑΡΘΡΑ εκδ. ΙΔΡΥΜΑ ΣΧΟΛΗΣ ΜΩΡΑΙΤΗ
4) ΠΕΝΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ εκδ. ΙΔΡΥΜΑ ΣΧΟΛΗΣ ΜΩΡΑΙΤΗ
5) ΑΡΧΑΙΑ ΕΠΙΣΤΟΛΟΓΡΑΦΙΑ μετάφρ. ΔΑΝΙΗΛ ΙΑΚΩΒ εκδ. ΙΔΡΥΜΑ ΣΧΟΛΗΣ ΜΩΡΑΙΤΗ
6) ΒΑΣΙΛΗ ΜΟΣΧΟΒΗ-ΓΕΝΕΑ ΕΡΧΕΤΑΙ εκδ. ΕΣΤΙΑΣ Ι.Δ. ΚΟΛΛΑΡΟΥ