ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ – Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΠΟΥΖΟΣ – Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου από την Σοφία Στρέζου

Από τις εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2014, το νέο μυθιστόρημα του Γιάννη Καλπούζου,

«Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου».

Μακριά από τις ιστορικές περιπλανήσεις των τελευταίων  αναγνωσμάτων, ο συγγραφέας μεταφέρει την αφηγηματική του στα νεώτερα χρόνια, από το 1960 μέχρι το 1990. Βέβαια, δεν λείπουν οι αναφορές από τις επιπτώσεις του εμφύλιου σπαραγμού με το πέρασμα των χρόνων στις ζωές των ανθρώπων. Γιατί, το παρελθόν όσο πιο κοντινό είναι, τόσο πιο πολύ σκληραίνει τις ψυχές στις αυλακώσεις της μνήμης.

Αναξυπνάται η αθέατη πλευρά όσων θέλησαν να θαφτούν σε λησμονημένους ή αγνοημένους προορισμούς.

Ο Γιάννης Καλπούζος χρησιμοποιεί τον γενέθλιο τόπο, την Άρτα και την γύρω περιοχή, για να διατρέξει η εξιστόρηση της θεματογραφίας του με ηχητικά κελαρύσματα, από την ντοπιολαλιά της Ηπείρου ως την Αθήνα. Καταγράφεται το κοινωνικό πλαίσιο και η πολιτισμική αισθητική, από τα χωριά και την πόλη με την νοοτροπία της εποχής. Παγιωμένες αντιλήψεις και προκαταλήψεις προσδιορίζονται με αυθεντικότητα στους κανόνες ηθικής των ανθρώπων εκείνης της περιόδου.

Η ιστορική μνήμη ανατροφοδοτείται μέσα από φανερές και αφανέρωτες - κάποιες φορές - βιωματικές του ίδιου του δημιουργού, σαν διατρέχονται οι δεκαετίες στο σώμα της ελληνικής κοινωνίας.

Ο λόγος του μεστός, βαθιά ανθρώπινος και ειλικρινής, στη ωμή λεκτική περιεκτικότητα. Αναγνωρίζεται η αισθητική ποιητική του προσέγγιση, καθώς αφυπνίζεται στην γραφή και υποδόρια τον διαπερνά.

Άλλωστε, ο τίτλος «Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου» είναι επιλογή από την τραγουδισμένη στιχουργική μυθολογία του.

Κι όσο ασφυκτικό μπορεί να είναι ένα κοινωνικό κατεστημένο, τόσο μπορεί να ανθίζει ανεπίγνωτα η αίσθηση της ελευθερίας στις καρδιές αθώων θυμάτων. Αναδεικνύεται ένας υπερβατικός ρεαλισμός, στο αρχιτεκτονικό περιστύλιο του αφηγηματικού οικοδομήματος. Στις προσόψεις λέξεις βγαλμένες από μια άλλη εποχή, με ονόματα και μνήμες συγκροτούν τον τοπιολογικό προσδιορισμό στο χρόνο, που διαδραματίζεται η συγγραφική

μυθοπλασία.

Η σκληρή πραγματικότητα αποτυπώνεται με ευαισθησία και με κρυφό αλλά ρέοντα λυρισμό. Ισορροπεί ανάμεσα στον αιφνιδιασμό του αναγνώστη, από τα αλλεπάλληλα χτυπήματα μιας πολιτισμικής πραγματικότητας, που η αναγωγή της δεν είναι δα και τόσο μακρινή στις διασταυρώσεις του παρελθόντος.

Τούτο το παρελθόν ανασύρει ο Γιάννης Καλπούζος, μετατρέποντάς το σε αφηγηματική με ιστορικές εκφάνσεις στη δυναμική της μυθιστορηματογραφίας. Ο τρόπος και τα υλικά αξιοποιούνται από τον δημιουργό, για να αναδειχτούν οι πολικές νευρώσεις της περιφέρειας, που αβίαστα απομυθοποιούνται.

Είναι η προσωπική θυμητική αφετηρία στα ακούσματα και στα βιώματα εκείνης της περιόδου. Έτσι, δημιουργεί μια ξέθωρη ελαιογραφία, με θύμησες από τις ρωγμές που άφησαν οι άνθρωποι στο πέρασμά τους. Τα ιστορημένα αινίγματα ταξιδεύουν με τον άνεμο, στα απολιθώματα του χρόνου, τακτοποιημένα σε βασανιστικές σιωπές, για να γεωγραφείται η νοσταλγία στην τοπιογραφία της μνήμης.

Κεντρικό πρόσωπο της μυθοπλασίας είναι ο υπερβατικός χαρακτήρας του  Άνδη. Ο ήρωάς του γίνεται ο διαχειριστής της επιβίωσης και της μετάβασης από ένα αλλοτριωμένο παρών σ’ ένα αναχωρητικό μέλλον. Η ανάβαση δεν είναι εύκολη, αν και ο ίδιος επιλέγει εύκολους τρόπους για να το ανασυγκροτήσει.

Το ανασκευάζει επιλεκτικά, απορρίπτοντας διλλήματα για να μπορεί να προτάσσει το ουτοπικό αίτημα του ανθρώπου, που επιδιώκει την γνώση. Συνομιλεί μαζί της, αξιοποιώντας το πρόσταγμά της.

Ο Άνδης θα συγκρουσθεί, θα ερωτευθεί και θα αγαπήσει βαθιά τη Θάλεια. Μέσα από δυνατά πάθη και παθήματα, θα αποδομήσει την νόθα αστικοποίηση και τους αστούς που την περιβάλλουν.

Με διαρκείς αναστοχασμούς, το αγόρι της επαρχίας εκπολιτίζεται, διατηρώντας αλώβητο τον γνήσιο χαρακτήρα του.

Ιστορικά προσδιορίζεται, μια και η ιστορία έμελλε να είναι το εισιτήριο στις διαδρομές της γνώσης και της διαμόρφωσης του χαρακτήρα του.

Θα καταφέρει να ενταχθεί με ρήξεις και υπερβάσεις, στο αφιλόξενο περιβάλλον της πόλης αποκαλύπτοντας ένα νέο ορίζοντα δράσης.

Γιατί, πάντα υπάρχει μια υπόσχεση πως το ταξίδι είναι πολύ πιο μακρινό από όσο κανείς φαντάζεται.

Ο Άνδης θα διασχίσει όλες τις δραματικές αποστάσεις και τα ερείπια, για να μπορεί να νικά η αγάπη!

Κι όσο αξημέρωτη είναι η νύχτα, άλλο τόσο αξημέρωτη είναι κι η ζωή σε πόνους που ενταφιάστηκαν στο μαξιλάρι της λύπης.

Καμιά αυταπάτη δεν τυλίγει τον Άνδη, σαν η φτώχια ξυστά περνάει δίπλα του. Παλεύει με πρωτόγονα ένστικτα να επιβιώσει στους αμετάκλητους δρόμους.

Θα καταφέρει να ξεκλειδώσει το χάος, βαφτίζοντας την αγάπη ως το πιο μεγάλο συναίσθημα, πανί ανοιγμένο στης καρδιάς του τις πλεύσεις.

Θα σταθεί απέναντί της ισότιμα, αφήνοντας για πάντα πίσω του πτώσεις στα οροπέδια της λύπης. Με δοσμένες όλες τις απαντήσεις, η αγάπη ξεκινά τις δικές της πτήσεις, «κόντρα στη συναισθηματική πτώση των καιρών μας», όπως λέει ο Γιάννης Καλπούζος

Ο Γιάννης Καλπούζος θα πει για το βιβλίο του:

«Το "Ό,τι αγαπώ είναι δικό σου", είναι ένα έργο πραγμάτευσης του κοντινού παρελθόντος από τη δεκαετία του 1960 μέχρι το 1994, ενώ με μικρές αναδρομές φτάνει κι ως τα τέλη της δεκαετίας του 1940. Διαδραματίζεται κυρίως στην Άρτα και στην Αθήνα, ενώ ταξιδεύει στη Θεσσαλονίκη, στις Σπέτσες, στην Κω, στην Ξάνθη, στη Φλώρινα, στη Σκιάθο και στο Παρίσι.

Μέσα από τα δύο κεντρικά πρόσωπα, τον Άνδη και τη Θάλεια, αλλά και τους δευτεραγωνιστές και την πολυπλοκότητα των σχέσεων επιχειρείται μια απεικόνιση της σύγχρονης Ελλάδας, πολλάκις με παιγνιώδες ύφος, με κωμικό και έντονα σαρκαστικό τρόπο.

Όπως και στα προηγούμενα βιβλία μου, ακολούθησα την τεχνική της πολυεπίπεδης γραφής, αφήνοντας τον αναγνώστη να σταθεί μόνο στη μυθοπλασία ή και ν’ ανιχνεύσει όσα κρύβονται κάτω από αυτήν. Άλλωστε, ένα βιβλίο γεννά τόσα όσοι και οι αναγνώστες του, δεδομένου ότι καθένας κινητοποιεί τις δικές του προσλαμβάνουσες· σκέψη, φαντασία, παρατηρητικότητα, γνώσεις, αισθητική και συναισθηματικό κόσμο.

Επιδίωξή μου το μυθιστορηματικό ταξίδι και η αναγνωστική ευφορία. Συνάμα να μιλήσω για την επιφάνεια και τον βυθό, την ψυχή· το πάλεμα των εσωτερικών φωνών και τις έξωθεν συνθήκες που προδιαγράφουν την τύχη των ανθρώπων· τις λαβωματιές της Ιστορίας όπως αντανακλούν πάνω μας· τις επιπτώσεις του εμφύλιου σπαραγμού, τους εθνικούς και πολιτισμικούς ακρωτηριασμούς και την ανδροκρατούμενη κοινωνία, αξιοποιώντας ενίοτε κώδικες και σύμβολα· την πολιτική ουτοπία πολλών, την αξία της ατομικής καλλιέργειας της ψυχής και του πνεύματος, τη μηδενιστική στάση και την έλλειψη νηφαλιότητας και περίσκεψης στις αντιδράσεις μας· την ανθρωπογεωγραφία, τις παθογένειες και τα σύνδρομα των δεκαετιών 1960­1990· τις πολλές «Ελλάδες», που πολλοί δεν υποψιάζονται καν ότι υπάρχουν· την επίδραση του συναισθήματος στη λογική και στις αποφάσεις μας· για τα κρίματα των προηγούμενων γενιών, τα οποία βασανίζουν τις επόμενες όπως στις μέρες μας πληρώνουν τα παιδιά μας τον κόσμο που κτίσαμε· την ενδοοικογενειακή βία· τις παράλληλες πορείες των ανθρώπων, οι τόσο ξεχωριστές για τον καθένα την ίδια στιγμή· την έννοια της πατρίδας και πλήθος επιμέρους θεμάτων. Τέλος και σαφέστατα για την πεμπτουσία της ζωής, τον έρωτα και την αγάπη, που μέσα σε έναν κόσμο όπου κυριαρχεί ο εγωκεντρισμός και η ιδιοτέλεια έρχονται να μεταβολίσουν το «δικό μου» και να το κάνουν «δικό σου», εξού και ο τίτλος του μυθιστορήματος. Βέβαια προέρχεται από το γνωστό τραγούδι, του οποίου ο ίδιος έγραψα τους στίχους παλαιότερα.

Προσδοκία μου να λειτουργήσει ως αισιόδοξη πνευματική πτήση κόντρα στη συναισθηματική πτώση των καιρών μας».