Η ανθρώπινη ιστορία είναι φτιαγμένη από μνήμη και λήθη, νοσταλγία και πρόβλεψη". 1) Κώστας Αξελός) Παρ' όλα αυτά ο άνθρωπος εξακολουθεί να πορεύεται μέσα στο χρόνο. Ο χρόνος είναι το στίγμα του. Παρελθόν - Παρόν - Μέλλων. Τον κατέκτησε με την γέννησή του. Με την σκέψη προσπαθεί ν' ανοίξει το δρόμο του μέλλοντος. Σίγουρα πολλά έχει καταφέρει κι άλλα τόσα επιθυμεί να κατακτήσει.Μεγαλώνει ο άνθρωπος μέσα σε μια μικρή ζωή. Προσπαθεί να τα προλάβει όλα. Λίγοι είναι εκείνοι που αναλαμβάνουν τον κίνδυνο της συνειδητής επιλογής. Η επιλογή η τελευταία πολυτέλεια που απόμεινε στο σύγχρονο άνθρωπο.Ποιός όμως είναι αυτός ο σύγχρονος άνθρωπος; Πως ζει; Πως λειτουργεί; Πως δημιουργεί; Ο σκηνοθέτης Stiven Friars σε συνέντευξή του θα πει. "Έχω πάντα το αίσθημα ότι οι ταινίες μου γυρίστηκαν σε κατάσταση αθωότητας και όταν την χάσεις πρέπει ν' απομακρυνθείς ή να συμφωνήσεις" 2) .
Είναι αλήθεια πως ο σύγχρονος άνθρωπος έχει παραιτηθεί από πολλά που συμβαίνουν γύρω του. Υπάρχει διάχυτη μελαγχολία για τη σημερινή σιωπή, για την σημερινή απομόνωση. Η κατάσταση "αθωότητας" έχει καταργηθεί από καιρό. Λίγοι είναι εκείνοι που τολμούν να ξαναζήσουν τέτοιες στιγμές ρομαντισμού, χωρίς να παρεξηγηθούν."Εκείνο που άρχισε να λείπει εδώ και χρόνια είναι ο ζωντανός λόγος, που σημαίνει ο διάλογος ανάμεσα στους ανθρώπους που διανοούνται. Η απομόνωση των πνευματικών ανθρώπων, όπως κι όλων των άλλων γίνεται μέρα με τη μέρα πιο ασφυκτική και πιο έκδηλη". 3) Μανώλης Ανδρόνικος)
Τι φταίει όμως γι αυτό; Πόλεις - Φυλακές που θάπρεπε να φέρουν πιο κοντά τον κόσμο κατά έναν περίεργο τρόπο τον απομάκρυναν. Με την απομάκρυνση ήρθε και το τέλος μιας ολόκληρης εποχής, κάνοντας την αρχή σε μιαν άλλη. "Η ισορροπία του σύγχρονου ανθρώπου έχει διασαλευθεί. Δεδομένα πρωτογνώριστα και απροσδόκητα κατακλύζουν την κοινή του συνείδηση, όταν ο καθένας είναι υποχρεωμένος να πάρει θέση". 4) Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος) Πολλά του είναι άγνωστα που επιθυμεί να μάθει, χωρίς όμως και να θέτει τα ερωτηματικά που τον βασανίζουν. "Η αληθινή ζωή είναι απούσα", 5) θα πει ο Ρεμπώ για να μεγαλώσει μ' αυτή του την άποψη, τον κύκλο των ερωτήσεων, που δύσκολα μπορεί ν' απαντήσει.
"Είναι γεγονός πως η Δύση γέννησε μια στάση ζωής που μεταβάλλει τη γνώση σε αντικειμενική προσφερόμενη βεβαιότητα, σε καταναλώσιμο προϊόν άσχετο με την εμπειρία και τις ευαισθησίες του κάθε ανθρώπου". 6) Χρήστος Γιανναράς) Ο καταναλωτής υλικών αγαθών είναι πρότυπο για τον σύγχρονο άνθρωπο, ιδιαίτερα για τους νέους. Η παραγωγική επίδοση είναι η δύναμη με την οποία μπορεί να πραγματοποιεί τις καταναλωτικές του ανάγκες. Όμως παρ' όλα αυτά ο καθηγητής Τζών ΄Αντον εκφράζει την εμπιστοσύνη στις δυνατότητες του ανθρώπινου γένους "να πετύχει καλλίτερες συνθήκες ζωής για το κάθε ανθρώπινο πλάσμα". 7)
Η σύγχρονη πολιτεία είναι η ρίζα πολλών δεινών. "Μια πολιτεία τερατόμορφη γεννάει δηλητηριώδη όντα, εκβιαστές, βομβιστές, συνωμότες, κακοποιούς". 8) ΄Αγγελος Τερζάκης)
Κι όμως θα μπορούσε να ήταν όλα διαφορετικά. Τούτος ο καιρός είναι ιδιαίτερα διαλεκτικός, εν τούτοις ο σημερινός άνθρωπος έχει χάσει κατά πολύ την ικανότητά του να συνομιλεί και να συζητεί με τούς άλλους επιτείνοντας την σύγχρονη μοναξιά του. "Το βέβαιο είναι πως είμαστε εσωτερικά μετέωροι, εκκρεμείς". 9) Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος)
Ζούμε σ΄ένα κόσμο ιδιαίτερα σκληρό. Εξουσία. καθεστώς, τάξη, παράταξη συνθέτουν μια κοινωνία, την κοινωνία μας. Μέσα σ' αυτή προσπαθεί απελπισμένα ο σύγχρονος άνθρωπος να ζήσει, να επιζήσει. Να βιώσει γεγονότα και να επιβιώσει μέσ' απ' αυτά. Άλλωστε αυτά είναι που κρίνουν και κατοχυρώνουν το στίγμα του πολιτισμού μας. Κάποτε θαρθούν κάποιοι άλλοι που θα κρίνουν, θα επικρίνουν ή θα κατακρίνουν, όσα ο πολιτισμός μας κατάφερε να συλλάβει, να εννοήσει, να πραγματοποιήσει. Το βέβαιο είναι πως δύσκολα κανείς σκάβει μέσα του για να βρει την αλήθεια. Την Αλήθεια και την Αρετή. Τούτο το σκάψιμο έχει πολύ πόνο γι' αυτό όλο και αναβάλλει. Οι προσβάσεις για να φτάσουμε και να επικοινωνήσουμε με τους άλλους ολοένα μειώνονται.
"Για να έχει η προσωπική μου ζωή κάποιο νόημα ή κάποιο προορισμό, θα έπρεπε η ζωή ως σύνολο να είχε αξία, να είχε νόημα και προορισμό". 10) Κ. Τσάτσος) Φαίνεται πως στις μέρες μας ο σύγχρονος άνθρωπος έχει απογυμνωθεί από ιδέες, από οράματα. Δεν πιστεύει πια πουθενά. Πιάνεται από τα υλικά αγαθά, που όμως δεν είναι αρκετά για να τον στηρίξουν σε μια κοινωνία που διαρκώς εξελίσσεται Η πολιτική τον εξουθένωσε, οι πολιτικοί τον πρόδωσαν "Ο άνθρωπος που έπαψε να εκτιμά τον εαυτό του δεν μπορεί να ζήσει. Αλλά δεν θ' αφήσει να ζήσουν και οι άλλοι, όσους φέρνει κοντά του η φιλία, η συγγένεια, η ανάγκη". 11) Ε.Παπανούτσος) Έτσι επιτείνει τη σύγχρονη μοναξιά του, στο τέλος την επιζητεί όσο κι αν διακηρύσσει το αντίθετο. "Αισθάνεται πως ανήκει σ' ένα νέο σχήμα, περίπου χωρίς προγόνους. Αλλά οι πρόγονοι υπάρχουν". 12) Ι.Μ. Παναγιωτόπουλος)
Μόνος του αγωνιά για μια καλλίτερη μέρα. Προσπαθεί, κατά καιρούς αφυπνίζεται όταν τα προβλήματα είναι πολλά και τον πνίγουν. Η συμφιλίωση με τον εαυτό του δεν έχει έλθει ακόμα. Μέσα από τους άλλους και για τους άλλους ζει. "Όσοι δέχονται να κυκλοφορούν απλώς τη νέα πολιτιστική ιδεολογία, υπηρετώντας άμεσα την πρακτική πολιτική, πολλαπλασιάζονται και ανακηρύσσονται σε τρίτη τάξη, πλάϊ στους αγρότες και τους εργάτες. Οι λίγοι αριστεροί διανοούμενοι που επιμένουν στην κριτική τους παρέμβαση, τόσο στα πολιτιστικά όσο και στα συναφή δρώμενα, δοκιμάζονται και προοδευτικά καταργούνται ή αυτοκαταργούνται με την αυτοκτονία ή την αναγκαστική σιωπή". 13) Δ. Μαρωνίτης)
Μέσα σ' αυτή τη σιωπή η μοναξιά που αισθάνεται είναι μεγάλη. Με τόλμη ανατρέπει αξίες και προσπαθεί να καθιερώσει καινούργιες, για να μπορέσει να υπάρξει συνειδητά μέσα σ' ένα αλλόκοτο πλήθος που πολλές φορές τον εξουσιάζει, τον δυναστεύει, τον καταργεί για χάρη του συνόλου. Κι έτσι μόνος και μόνον σαν αριθμός εξακολουθεί να πορεύεται. Σαν σύνολο καλλιεργεί με σοφή εγκληματικότητα την βία, την θηριωδία, τον αφανισμό του ανθρώπου. Μόνος κι άγνωστος προχωρεί ανάμεσα σ' αγνώστους. Δεν υπάρχει φιλία παρά μόνον αλληλογνωριμία κυβερνούμενη από συμφέροντα. " Όλοι αναζητούμε τον πλησίον αλλά με την μικρότερη δυνατή δαπάνη". 14) Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος)
Θα έλεγα, πως ο σύγχρονος άνθρωπος βρίσκεται σήμερα σε μια απόσταση απ' όλα, ακόμα κι από τη ζωή. Λίγες καλές στιγμές για να πληρωθούν πολύ ακριβά μετά. Τα ρήγματα στον σημερινό πολιτισμό είναι πολλά και μεγάλα. Φιλόσοφοι όπως ο Νίτσε, ο Κάντ και άλλοι έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου. Τα νυστέρια της παρακμής βυθίζονται χωρίς έλεος στη ζεστή σάρκα του ανθρώπου, ξεσκίζοντας αξίες που από καιρό δρομολογούνται σε άλλες πράξεις ζωής.
Ρεύματα - Τάσεις - Ανακατατάξεις ακμάζουν την αποσύνθεση μιας καινούργιας τάξης πραγμάτων. "Ενός καινούργιου ορίζοντα ορίων. Αυτός όμως ο ορίζοντας των ορίων, εξαρτάται από τον ορίζοντα των ορίων της συνείδησης που κυριαρχεί στον πολιτισμό". 15) Χ. Μαλεβίτσης) Ποικιλία συνειδήσεων καθορίζει και τα όρια ανάλογα με την εποχή. Στον σύγχρονο πολιτισμό κυριαρχεί η κοινή συνείδηση καθώς η κοινή εννόηση σπάνια ξεπερνά τα όρια του μέσου επαρκή ανθρώπου, που αντιλαμβάνεται και κατανοεί, καθώς από μόνος του έχει καλλιεργήσει και επεκτείνει τα όριά του.
"Το μέλλον του ανθρώπου υπάρχει, γίνεται δηλαδή παρόν, μόνον όταν τολμήσει να το αποδεχθεί και να το δημιουργήσει χωρίς καταναγκασμό". 16) Ε.Μουτσόπουλος)
Οι προοπτικές για να διασφαλίσουμε την έξοδό μας από την σημερινή κρίση είναι μακριά. Η κοινωνία καθημερινά αυτοκτονεί στα ίδια της τα κατασκευάσματα. Παραβλέπει και προσπερνά τις διαδικασίες που θα τον οδηγήσουν σε ρεαλιστικές αλλά σωτήριες εφαρμοσμένες προτάσεις. Η τύφλωση που δέχεται ο δυτικός πολιτισμός από τη λογική του κέρδους, οδηγεί στη ληστρική εκμετάλλευση των πρώτων υλών, στην καταστροφή του φυσικού και αστικού περιβάλλοντος με ανυπολόγιστες συνέπειες, ιδιαίτερα για τις επόμενες γενιές. Η απομυθοποίηση συστημάτων που έθρεψε έθνη, γκρέμισε τείχη, δεν μπόρεσε όμως να αντικαταστήσει το όραμα με άλλο καινούργιο. Ο άνθρωπος έμεινε γυμνός. "Δεν υπάρχει πλέον ούτε μια βεβαιότητα που να μην ταλαντεύεται, ούτε μια αξία που να μην ωχριά". 17) Jacque Julliard)
" Όσο μια κοινωνική ολότητα έχει ανάγκη σταθερών πολιτικών και διοικητικών οροσήμων, άλλο τόσο μια υγιής κοινωνία πολιτών χρειάζεται μια επίσημη γλώσσα, ένα πάγιο μέσο έκφρασης, ύφος και ήθος και ουσία". 18) Φ.Πιερρός) Είναι γεγονός πως το θεσμικό αυτό πλαίσιο αναντίρρητα έχει καταργηθεί.Το θέμα είναι πως δύσκολα ο σύγχρονος άνθρωπος μπορεί να λέει το ΝΑΙ. Από τη μια αρνείται και ταυτόχρονα δέχεται εύκολα ότι του σερβίρεται. Διψάει για το απόλυτο χωρίς να κάνει τίποτα γι' αυτό. Θέλει να σφραγίσει την εποχή του με έργα, αν και παραμένει στείρος και μόνον με λόγια προσπαθεί να εκφρασθεί και ο χρόνος ... να φεύγει.
Το αίσθημα της διαρκούς ανασφάλειας εξουσιάζει την ψυχή του, το μυαλό του. Δεν δραστηριοποιείται με αποτέλεσμα να αδρανεί αποφεύγοντας συστηματικά την έρευνα.Εκείνο που προσπαθεί είναι να συντηρεί μια τέτοια καθημερινότητα που ταυτόχρονα τον τοποθετεί σε στημένες πράξεις ζωής. Κατασκευάζει την ατομική του μυθολογία και τις μαγείες θεωρώντας πως έτσι επενδύει και φροντίζει την ύπαρξή του. Κρίνει και κατακρίνει. Χαρακτηρίζει και ταξινομεί. Συμφωνεί και διαφωνεί. Διορθώνει και υπογραμμίζει τα σφάλματά του. Παρατηρεί, στην ουσία αδιαφορεί. Συντηρεί νόθες καταστάσεις χωρίς μεγάλες δαπάνες. " Ένας θρίαμβος της υποκρισίας". 19) Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος)
Καταλήγει να μη μπορεί να σπάσει τα δεσμά και τους δεσμούς του.Συχνά προσπαθεί μέσα από γλέντια και πανηγύρια να εκδηλωθεί. Παραλύει απ' αυτό που ονομάζει Πάθος Ζωής χωρίς όμως και να δικαιώνει τον λόγο της ύπαρξής του. Με χαμένη αξιοπρέπεια κι ευαισθησία αναλώνεται σε βιαστικές κι εφήμερες γεύσεις. Τυποποιεί τα πάντα αρνούμενος την προσωπική του ελευθερία. Προσπαθεί ν' αρπάξει και να κρατηθεί απ' ότι τον περιβάλλει, απ' ότι γνωρίζει κι απ' ότι μόνος του μπορεί να κάνει. Ζει την πλέον ανταγωνιστική περίοδο της ζωής του με την αγωνία... να επιζήσει. Γιατί πρέπει να επιζήσει. αιωρείται σε μια επαναλαμβανόμενη δράση. Επιδίδεται σε φτηνές κι εφήμερες ματαιοδοξίες χάνοντας έτσι την αληθινή χαρά της ζωής.Δεν παύει βέβαια να ελπίζει, να αισιοδοξεί για ένα καλλίτερο αύριο κι ας αργεί τόσο. Η ελπίδα είναι εκείνη που τον δυναμώνει, τον σφυρηλατεί και ισχυροποιεί τις άμυνές του.
Ο σκηνοθέτης Παντελής Βούλγαρης για την ταινία του *ήσυχες μέρες του Αυγούστου* θα πει. " Έκανα την ταινία γιατί δεν πιστεύω ότι οι άνθρωποι που κυκλοφορούν στους δρόμους έχουν πάψει να έχουν συναισθήματα, τρυφεράδα , ανθρωπιά, να αναζητούν την επικοινωνία". 20) Π.Β.
Το ασύστολο σκότωμα του χρόνου κάποτε θα σταματήσει. Οι ριζοσπαστικοί βιασμοί που εξευτελίζουν τον βιαστή και ταπεινώνουν τον βιαζόμενο, κάποτε θα πάψουν. Η αλήθεια σίγουρα θα αναζητηθεί. Ο άνθρωπος θα απολυτρωθεί από τις σκλαβιές του, για να βρει τις ελευθερίες εκείνες, που θα του επιτρέψουν να αναγνωρίσει παραγκωνισμένες αξίες. "Η πίστη μου στον άνθρωπο με κάνει να οραματίζομαι πως κάποτε θα κατορθώσει να δημιουργήσει την ιδανική κοινωνία, μια κοινωνία αγάπης και αλληλοσεβασμού". 21) Μελισσάνθη)
Κι όμως ελπίζω πως κάποτε έτσι θα γίνουν όλα...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου